اللّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَهْتِكُ العِصَمَ 

...روايتي در نهج البلاغه است كه علي (ع) در آن توبه كامل را معرفي مي كند. ماجرا از اين قرار است كه مردي خدمت علي (ع) رسيد و نشست پيش حضرت و گفت « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ » حضرت فرمود: « ثَكِلَتْكَ أُمُّك » "مادرت به عزايت بنشيند". يعني بميري اين چه حرفيست كه مي زني؟! « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ » كه توبه نيست، توبه شرايط دارد؛ گفت: "يا علي! شرايطش چيست، توبه حقيقي چگونه است؟" 

فرمود: اگر بخواهي از گناه توبه حقيقي كني ۶ كار بايد انجام دهي: «عَلَى مَا مَضَى وَ الثَّانِيوَ الثَّالِثُ حَتَّى تَلْقَى اللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) أَمْلَسَ لَيْسَ عَلَيْكَ تَبِعَةٌ وَ الرَّابِعُ فَتُؤَدِّيَ حَقَّهَا وَ الْخَامِسُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْم الَّذِي نَبَتَ عَلَى السُّحْتِ فَتُذِيبَهُ بِالْأَحْزَانِ حَتَّى يَلْصَقَ الْجِلْدُ بِالْعَظْمِ وَ يَنْشَأَ بَيْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِيدٌ وَ السَّادِسُ أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَةِ كَمَا أَذَقْتَهُ حَلَاوَةَ الْمَعْصِيَةِ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ : 

۱- النَّدَمُ: اول نسبت به آن گناهي كه انجام دادي واقعاً پشيمان شده باشي. فرض كنيد بعد از اين كه انسان تير از دستش خارج شد و كسي را كشت، وقتي كه اين منظره هر وقت به خاطرش بيايد ناراحت و پشيمان مي شود، چرا من چنين كاري كرده ام، براي شوخي يا براي تربيت سيلي زد و بچه مرد، به عنوان شوخي كاري كرد خطاي بزرگي صادر شد، هر وقت اين منظره را فكر مي كني ناراحت مي شوي. توبه حقيقي معنايش اين است كه وقتي آن كار زشت را فكر كني ندم و ناراحتي پيدا كني . 

۲- الْعَزْمُ عَلَى تَرْكِ الْعَوْدِ إِلَيْهِ أَبَداً: تصميم بگيري كه پروردگارا! ديگر من سراغ اين كار نخواهم رفت نسبت به آن كار پشيماني و تصميم داري بعد از اين ديگر آن كار را انجام ندهي . 

۳- أَنْ تُؤَدِّيَ إِلَى الْمَخْلُوقِينَ حُقُوقَهُمْ: اگر كار زشتت به مردم ضرري رسانده است، اگر كار زشتت و گناهت گناه حق الناس بوده نه حق الله، اگر مال كسي را خورده اي، جان كسي را تلف كرده اي، 
حق كسي را ضايع كرده اي، توبه در اين جا فقط اظهار استغفار نيست، بلكه بايد دنبالش بروي و بهاي جان و مال او را بپردازي، ديه او را بدهي، از او استحلال بطلبي، اين هم بعد سوم توبه است. 

۴- اَنْ تَعْمِدَ إِلَى كُلِّ فَرِيضَةٍ عَلَيْكَ ضَيَّعْتَهَا: اگر چنانچه توبه تو كاري است كه واجبي را ترك كردي و قضا دارد، مدت ها نماز نخواندي، روزه را خوردي و امثال اين ها، اگر توبه ات قضا آور بوده، اگر گناهت قضا آور بوده، بايد قضاي آن عمل را انجام بدهي و براي قضاي نماز و روزه ات اقدام كني. 

۵- أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْم: اگر گناهت گناهي بوده كه از انجام آن گناه نيروي بدني پيدا كردي گناهت گناهي بوده كه ۵۰ كيلو بوده اي به وسيله آن گناه ۵۵ كيلو شدي، ۶۰ كيلو شدي، يعني لباس مردم مرفه را پوشيدي، غذاهاي سرقت شده و غصبي خوردي، در مسكن هاي مرتب و عالي نشستي، مثل بعضي ها كه تمام شئون زندگيشان از راه اختلاس مال مردم انجام گرفته و مدت ها و سال ها اين بدن با مال حرام تربيت شده و بدن از راه لقمه حرام ۵۰ كيلو و ۱۰۰ كيلو شده است، اگر گناهت يك چنين گناهي است كه در بدنت نيرو گذاشته و در تربيت بدن تو دخالت داشته، اين جا توبه حقيقي اين است همان گونه كه لذت گناهان، بدن تو را تربيت كرد، آنقدر بايد بر اين بدن ناراحتي بچشاني كه تمام آن گوشت ها كه از راه حرام پيدا كردي همه آب شود و به حالت اول باز برگردي. اين بُعد پنجم توبه است. 

۶- أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَةِ كَمَا أَذَقْتَهُ حَلَاوَةَ الْمَعْصِيَةِ: هر چه خوشي ديدي بايد به اين بدن ناخوشي وارد كني، هر چه لذت ديدي در مقابل او بر بدن زحمت و مشقت بدهي و زير شكنجه قرارش بدهي تا از آن لذت هاي حرامي كه انجام دادي توبه كرده باشي. وقتي كه چنين شدي تو يك توبه صحيح انجام دادي. 

نسبت به گذشته پشيمان، نسبت به آينده تصميم جدّي، نسبت به حقوق مردم سراغ حقوق مردم رفتن، نسبت به قضا و كفاره، آن ها را انجام دادن، نسبت به گوشت زيادي، گوشت ها را آب كردن، نسبت به لذت، زحمت دادن، علي (ع) مي فرمايد: اگر اين ها را انجام دادي مي تواني بگويي كه من يك توبه حقيقي كردم.